ایسکمی مغزی چیست؟
ایسکمی مغزی عارضه ناشی از نرسیدن اکسیژن به مغز می‌باشد. این عارضه می‌تواند گذرا باشد مثلاً ایسکمی گذرای مغزی ناشی از انقباض عروق مغزی، یا دائمی باشد مانند آنفارکتوس یا سکته مغزی ناشی از لخته شدن یا آمبولی در یکی از شریان های اصلی مغز.این بیماری سبب کاهش تراکم استخوان, اختلال هموستاز کلسیم و افزایش شکستگی هیپ می گردد.
سکته مغزی ایسکمیک در چه افرادی رخ می‌دهد؟
سکته مغزی ایسکمیک در همه‌ی افراد رخ می‌دهد از کودکان گرفته تا بزرگسالان اما شانس وقوع آن در برخی از افراد بیشتر است. افزایش سن یکی از ریسک‌فاکتورهای اصلی است به گونه‌ای که حدود دو سوم از سکته‌های مغزی ایسکمیک در افراد بالای 65 سال رخ می‌دهد.
برخی از شرایط پزشکی ریسک وقوع سکته مغزی ایسکمیک را افزایش می‌دهند که عبارتند از:
فشارخون بالا (هایپرتنشن)
کلسترول بالا (هایپرلیپیدمی)
دیابت نوع 2
سابقه سکته مغزی
سابقه سکته قلبی
آریتمی‌های قلبی مثل فیبریلاسیون دهلیزی
سکته مغزی ایسکمیک چه تاثیری بر بدن دارد؟
زمانی‌که سکته مغزی ایسکمیک رخ می‌دهد جریان خون به بخشی از مغز مختل می‌شود، در نتیجه آن بخش از مغز نمی‌تواند اکسیژن مورد نیاز خود را تامین کند. با متوقف شدن روند دریافت اکسیژن، سلول‌های مغزی عملکرد مناسب خود را از دست می‌دهند.
اگر سلول‌های مغزی مدت زمان طولانی را بدون اکسیژن طی کنند، شروع به از بین‌رفتن می‌کنند. اگر مقدار قابل‌توجهی از سلول‌های مغزی از بین بروند، آسیب دائمی شده و عملکرد قسمت مربوطه مغز نیز از بین خواهد رفت. اگر جریان خون متوقف شده بازیابی شود از آسیب یا حداقل شدت آن کاسته می‌شود، به همین علت زمان در درمان سکته مغزی یک عامل حیاتی است.
انواع سکته ایسکمیک مغزی
سکته ایسکمیک مغز از نوع امبولیک
لخته های خونی که از محل های دیگر مانند قلب کنده و مهاجرت می کنند ممکن است در یکی از رگهای مغزی قرارگرفته و تا جایی که امکان آن هست جلو بروند ولی زمانی که قطر رگ اجازه عبور لخته را ندهد فرد دچار سکته مغزی ایسکمیک از نوع امبولی می شود.
سکته ایسکمیک مغز ترومبوتیک
افرادی که دچار سطح کلسترول بالا و یا آترواسکلروز هستند ممکن است دچار این نوع سکته مغزی شده که طی آن لخته خون در رگهایی که وظیفه خونرسانی به مغز را دارند ایجاد و در طول زمان باعث انسداد و سکته می شود این نوع سکته بر اساس بزرگی و یا کوچکی رگ درگیر به ترومبوز عروق بزرگ و یا عروق ریز دسته بندی می شود.
علائم سکته مغزی
اگر ما یا یکی از نزدیکانمان دچار سکته مغزی شد، لازم است توجه خاصی به زمان شروع علائم داشته باشیم، بعضی از درمان‌ها در صورتی بیشترین تاثیر را خواهند داشت که بلافاصله بعد از ایجاد سکته مغزی تجویز شوند. علائم و نشانه‌های سکته مغزی شامل:
اشکال در تکلم و فهم مطالبی که شنیده می‌شوند: ممکن است دچار گیجی شده، لغات را نامفهوم بیان کنیم یا در فهم کلمات دچار مشکل شویم.
فلج یا بی‌حسی صورت، دست‌ها و پاها: ممکن است به طور ناگهانی بی‌حسی، ضعف و یا فلج در صورت، بازوها و پاها ایجاد شود که معمولاً یک قسمت از بدن را درگیر می‌کند. سعی کنیم هر دو دست خود را همزمان بلند کرده و روی سر خود قرار دهیم، اگر یکی از دست‌ها شروع به افتادن کرد، احتمالاً ما دچار سکته مغزی شده‌ایم. همچنین، ممکن است یک سمت دهان ما هنگام خنده دچار افتادگی شود.
مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم: ممکن است مشکل تاری دید ناگهانی در یک یا هر دو چشم احساس کنیم یا ممکن است دچار دوبینی شویم.
سردرد: سردردی که به صورت ناگهانی شروع شده و بسیار شدید است، می‌تواند نشانگر یک سکته مغزی باشد. این سردرد تا جایی شدت دارد که ممکن است همراه سرگیجه، منگی، حالت تهوع و گاه تغییر در سطح هوشیاری باشد.
مشکل در راه رفتن: ممکن است بلنگیم و یا تعادل خود را از دست دهیم. همچنین، ممکن است به طور ناگهانی درک خود را از مکان یا جایی که در آنجا قرار داریم، از دست بدهیم.
عوارض سکته مغزی
سکته مغزی می‌تواند گاه باعث ناتوانی‌های موقت یا دایمی شود. این موضوع به آن بستگی دارد که خونرسانی به مغز چه مدت دچار اختلال شده و کدام قسمت از مغز درگیر بوده است. این عوارض می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
فلج یا از دست دادن حرکت عضلات: ممکن است فلج در یک طرف بدن اتفاق بیفتد یا کنترل برخی از ماهیچه‌ها مانند عضلات یک طرف صورت یا یک بازو را از دست دهیم.
مشکل در صحبت کردن یا بلعیدن: سکته مغزی ممکن است بر کنترل عضلات دهان و گلو تأثیر بگذارد و صحبت کردن، بلعیدن یا غذا خوردن را برای ما دشوار کند.
از دست دادن حافظه یا مشکلات فکری: بسیاری از افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند، به کاهش حافظه مبتلا می‌شوند. حتی ممکن است در تفکر، استدلال، قضاوت و درک مفاهیم مشکل داشته باشند.
مشکلات عاطفی: افرادی که سکته کرده‌اند ممکن است در کنترل احساسات خود مشکل بیشتری داشته باشند یا دچار افسردگی شوند.
درد: درد، بی‌حسی یا سایر احساسات غیرمعمول ممکن است تحت تأثیر سکته مغزی در قسمت‌های بدن ایجاد شود. به عنوان مثال، اگر سکته مغزی باعث از بین رفتن احساس در بازوی چپ شود، ممکن است احساس سوزن‌سوزن‌شدن ناخوشایندی در آن بازو داشته باشیم.
تغییر در رفتار و توانایی مراقبت از خود: افرادی که سکته کرده‌اند، ممکن است گوشه‌گیری بیشتری داشته باشند. حتی ممکن است در کارهای نظافت و کارهای روزمره به کمک نیاز داشته باشند.
پیشگیری از سکته مغزی
آگاهی از عوامل خطر سکته مغزی، پیروی از توصیه‌های پزشک و اتخاذ یک سبک زندگی سالم، بهترین اقداماتی است که می‌توانیم برای جلوگیری از سکته مغزی انجام دهیم. اگر سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) داشته‌ایم، این اقدامات می‌تواند به جلوگیری از سکته مجدد کمک کند. مراقبت‌های بعدی که در بیمارستان و پس از آن دریافت می‌کنیم نیز ممکن است در این امر نقش داشته باشند.
بسیاری از راهکارهای پیشگیری از سکته مغزی همان راهکارهای پیشگیری از بیماری‌های قلبی است. به طور کلی، توصیه‌های سبک زندگی سالم شامل موارد زیر است: کنترل پرفشاری خون، کاهش میزان کلسترول و چربی اشباعشده در رژیم غذایی ما، ترک مصرف دخانیات، مدیریت دیابت، حفظ وزن سالم، رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات، ورزش منظم، درمان آپنه انسدادی خواب (OSA)، پرهیز از نوشیدن الکل، پرهیز از مصرف مواد مخدر مانند کوکائین و آمفتامین