سندروم گیلن باره یا GBS یک اختلال نادر و جدیست. این بیماری در دسته بیماریهای خود ایمنی قرار دارد که با نارسایی عصبی و عضلانی حاد همراه است.
بیماری سندروم گیلن باره چیست ؟
سندروم گیلن-باره (Guillain-Barré syndrome) که تلفظ صحیح آن گی-ین-باره است یک اختلاف عصبی نادر اما جدیست. در این بیماری سیستم ایمنی بدن فرد به اشتباه به سیستم عصبی پیرامونی یا محیطی ( بخشی از دستگاه عصبی که مغز و نخاع را به سایر قسمتهای بدن متصل میکند ) حمله میکند و به غلاف میلین (Myelin ) که اطراف آکسونها را گرفتهاند آسیب میرساند. باکتری سندروم گیلن باره بیشتر روی پاها، دست ها و سایر اندام تاثیر گذاشته و باعث ضعف، درد و بی حسی آنها میشود. میزان درگیری افراد مختلف با هم فرق دارد؛ بهطوری که گاهی یک بیمار تنها درد و ضعف خفیف را تجربه کرده و برخی دیگر فلج میشوند. آماری که در مورد این بیماری وجود دارد عبارت است از:
ابتلا به سندروم گیلن باره در بزرگسالان معمولا بین سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی اتفاق می افتد. اما بیماری گیلن باره در کودکان نیز دیده می شود.
انواع سندروم گیلن باره
در حال حاضر پژوهشگران انواع مختلفی از سندروم گیلن باره را کشف و شناسایی کرده اند. اما یک فرد مبتلا ممکن است نشانه هایی از دو یا چند نوع را به طور همزمان داشته باشد؛ همین مساله گاهی تشخیص نوع آنها برای یک دکتر مغز و اعصاب را با پیچیدگی هایی همراه می سازد. مهمترین انواع این بیماری عبارتست از:
پلی رادیکولونوروپاتی التهابی حاد دمیلینه کننده ( AIDP ):
از جمله علائم این نوع ضعف عضلانیست که از پایین پا شروع شده و با ضعف اعصاب مغزی و درگیری سیستم اتونوم همراه است. این نوع در اروپا و آمریکای شمالی رایجتر است.
سندرم میلر فیشر:
در این نوع از سندروم گیلن باره فلج و بی حسی معمولا از چشم شروع شده و با راه رفتن ناپایدار همراه است. این نوع در آسیا رایجتر است. این نوع در مردان بیشتر از زنان رواج داشته و بیشتر در فصل بهار رخ می دهد.
اختلال آکسونی حرکتی حاد ( AMAN ):
ضعف عضلانی شدید بدون بی حسی و بدون درگیری اعصاب مغزی دیده می شود. به این نوع سندرم فلج کننده چینیها نیز گفته شده و در آسیا و آمریکای مرکزی و جنوبی بیشتر دیده می شود.
نوروپاتی آکسونی حسی و حرکتی حاد ( AMSAN ):
ضعف عضلانی همراه با بی حسی دیده می شود. این نوع در چین، ژاپن و مکزیک رایج تر است.
حلقی-گردنی-بازویی:
در این نوع ضعف عضلانی در صورت، گردن، شانه ها و گلو حس می شود.
علل و علائم سندروم گیلن باره
افرادی که به این بیماری دچار می شوند همیشه از پزشک خود سوال می کنند که چرا به این سندروم دچار شده اند و علت بیماری گیلن باره چیست . پژوهشگران هنوز نتوانسته اند به درستی تشخیص دهند که چرا سیستم ایمنی بدن شروع به حمله به اعصاب کرده و به آنها آسیب می زنند. اما سندروم گیلن باره معمولا چند هفته پس از عفونت دستگاه تنفسی یا دستگاه گوارش ایجاد می شود. اما عوامل خطرزا و محرکی برای این بیماری وجود دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم:
آمارها نشان می دهد در موارد نادری ابتلا به سندروم گیلن باره واکسن آنفلوانزا می تواند موثر باشد.
عفونت با باکتری کامپیلوباکتر (Campylobacter) که معمولا در گوشت های پرندگان نپخته پیدا می شوند.
سیتومگالوویروس (Cytomegalovirus)
اپتیشن-بار (Epstein–Barr virus)
زیکا (Zika virus)
هپاتیت A، B، C و E
ویروس HIV
باکتری مایکوپلاسما پنومونیه (Mycoplasma pneumoniae)
لنفوم هاجکین (Hodgkin’s lymphoma)
برخی از عمل های جراحی یا ضربه های سنگی
عوارض و علائم سندروم گیلن باره چیست ؟
از جمله اولین و بارزترین نشانه ها و علائم سندرم گیلن باره سوزنی شدن پاها و وجود ضعف در آنهاست. این نشانه ها می تواند از پاها شروع شده و در تمام بدن گسترش یابد. البته گاهی ضعف و سوزنی شدن از بازوها نیز شروعی می شود. در موارد حاد این مشکلات کم کم باعث فلج کل بدن می شود. این علائم میتواند به مدت ۲ تا ۴ هفته روند صعودی داشته باشد.
اما جدای از نشانه های اولیه، سندروم گیلن باره علائم و عوارض بسیاری دارد که در ادامه به تک تک آنها اشاره خواهیم کرد:
سوزنی شدن انگشتان دست و پا، مچ دست و پا
ضعف در پاها که به سمت بالا کشیده می شود
عدم توانایی در راه رفتن و بالا و پایین رفتن از پله ها و برقراری تعادل هنگام قدم برداشتن
مشکل در عضلات چشم و بینایی و بروز دوبینی یا عدم توانایی در حرکت چشم
ایجاد مشکل در صحبت کردن، جویدن و بلع به دلیل ناتوانی در حرکات صورت
دشواری تنفس
دردهای شدید و گرفتگی عضلات شبانه
بالا رفتن ضربان قبل و فشار خون
ناتوانی در کنترل مثانه و روده
روش های تشخیص و درمان سندروم گیلن باره
تشخیص به موقع و شروع درمان می تواند بیشترین شانس را در بهبودی سریعتر به فردی که مبتلا به سندورم گیلن باره است بدهد. برای بررسی بالینی علائم و تشخیص باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. البته باید بدانید گاهی تشخیص این بیماری به خصوص در مراحل اولیه و با وجود علائم بسیار خفیف سخت است. به همین دلیل پزشکان باید از روش ها، آزمایشات و تست های مختلف استفاده کنند.
معاینات بالینی و بررسی علائم
الکترومیوگرافی (EMG) یا نوار عضله که میزان پاسخ عضلات به سیگنال های عصبی را مورد بررسی قرار می دهد.
تست هدایت عصبی (NCS) برای بررسی سرعت و قدرت فعالیت الکتریکی یک عصب مناسب است.
پونکسیون کمری که در آن کمی مایع نخاعی از ستون فقرات گرفته شده و برای تشخیص سطح پروتئین به آزمایشگاه فرستاده می شود.
روش های درمان بیماری گیلن باره چیست ؟
ایمونوگلوبولین وریدی ( IVIG):
درمانی جایگزین پروتئین پلاسماست که سیستم ایمنی بدن را تحت کنترل خود در می آورد. در این روش ترکیبی از آنتی بادی هایی است که از بدن فرد در برابر عفونت ناشی از بیماری های مختلف محافظت می کند را به بدن فرد تزریق می کنند.
پلاسمافرزیس (Plasmapheresis):
این روش که به تبادل پلاسما نیز معروف است خون را با حذف موادی که برای اعصاب مضر است تصفیه می کند.
تجویز مسکن
این داروها تنها برای کنترل درد و ضعف اندامی استفاده می شوند.
کاردرمانی و فیزیوتراپی:
انجام حرکات کاردرمانی زیر نظر پزشک فیزیوتراپ برای دست های از بیماران که اختلالات حسی حرکتی دارند بسیار مناسب است.