تعریف دیس پراکسی
دیس پراکسی یک اختلال حرکتی مبتنی بر عملکرد مغز است. این اختلال بر مهارتهای حرکتی خام و ابتدایی، برنامهریزی حرکتی و هماهنگی تأثیر میگذارد.
این اختلال به هوش مربوط نیست، اما گاهی اوقات میتواند بر مهارتهای شناختی نیز تأثیر بگذارد. دیس پراکسی گاهی با اصطلاح اختلال هماهنگی رشد نیز به کار گرفته میشود. كودكانی كه مبتلا به دیس پراكسی هستند، ممكن است دیر به نقاط عطف متناسب با سنشان برسند. آنها همچنین در تعادل و هماهنگی نیز دچار مشکل میشوند.
در دوران نوجوانی و بزرگسالی، علائم دیس پراکسی میتواند منجر به مشکلات یادگیری و اعتماد به نفس پایین شود. دیس پراکسی یک بیماری مادامالعمر است و در حال حاضر هیچ درمانی برای آن وجود ندارد، اما روشهایی وجود دارد که میتواند به شما در کنترل موثر این اختلال کمک کند.
علائم دیس پراکسی در کودکان
اگر کودک شما دچار دیس پراکسی است، ممکن است تاخیر در نشانههای رشد مانند بلند کردن سر، غلتاندن و نشستن را متوجه شوید.
علائم و نشانههای دیگر این اختلال میتواند شامل موارد زیر باشد:
وضعیت غیرمعمول بدن
تحریکپذیری عمومی
حساسیت به صداهای بلند
مشکلات تغذیه و خواب
سطح بالای حرکت بازوها و پاها
با رشد کودک، ممکن است تأخیرهایی را در موارد زیر مشاهده کنید:
خزیدن
راه رفتن
یادگیری
غذا خوردن
لباس پوشیدن
دیس پراکسی سازماندهی حرکات بدنی را دشوار میکند. به عنوان مثال، كودكی ممكن است بخواهد با كتابهای مدرسهاش در طول اتاق نشیمن راه برود اما در صورت وجود این اختلال او نمیتواند این كار را بدون لغزش، برخورد با چیزی یا افتادن كتابها انجام دهد.
سایر علائم و نشانهها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
مشکل در مهارتهای حرکتی بدنی که بر نوشتن، کارهای هنری، بازی با لگو و پازل تأثیر میگذارد
مشکلات هماهنگی که پریدن، دویدن یا گرفتن توپ را دشوار میکند
دست زدن، تکان شدید دست و پا یا تحریکپذیر آسان
به سختی غذا خوردن یا آشامیدن
بداخلاقی
تناسب اندام نامناسب (زیرا از فعالیتهای بدنی طفره میروند)
اگرچه هوش در این اختلال تحتتأثیر قرار نمیگیرد اما دیس پراکسی میتواند یادگیری و معاشرت را با مشکل روبرو کند:
عدم داشتن تمرکز و توجه کافی بر موضوعات
مشکل در پیروی یا به خاطر سپردن دستورالعملها
فقدان مهارتهای سازمانی
مشکل در یادگیری مهارتهای جدید
عزتنفس پایین
رفتار نابالغ
مشکلات مربوط به دوستی با دیگران
علائم دیس پراکسی در بزرگسالان
حالت غیرطبیعی بدن
مشکلات مربوط به تعادل و حرکت یا ناهنجاری در راه رفتن
هماهنگی ضعیف چشم و دست
خستگی
مشکل در یادگیری مهارتهای جدید، در سازماندهی و برنامهریزی، در نوشتن یا استفاده از صفحه کلید موبایل و کامپیوتر
داشتن مشکل در کارهای مربوط به نظافت و کارهای منزل
بیقراری اجتماعی یا عدم اعتماد به نفس
دیس پراکسی در مقابل آپراکسی
اگرچه این دو اصطلاح شبیه به نظر میرسند و هر دو مربوط به شرایط وابسته به عملکرد مغز هستند، اما دیس پراکسی و آپراکسی یکی نیستند.
دیس پراکسی مشکلی است که فرد با آن متولد میشود و در مقابل آپراکسی میتواند به دنبال سکته مغزی یا آسیب مغزی در هر مرحله از زندگی ایجاد شود. (اگرچه انواع خاصی از آپراکسی ممکن است ریشه ژنتیکی داشته باشند.)
انواع مختلفی از آپراکسی وجود دارد که بر عملکردهای مختلف حرکتی تأثیر میگذارد. معمولاً تصور میشود که این علامت یک بیماری عصبی، متابولیکی یا نوع دیگری از اختلال است. آپراکسی ممکن است طی چند هفته به خودی خود برطرف شود، خصوصاً اگر نتیجه سکته مغزی باشد.
دیس پراکسی میتواند با تغییراتی در نحوه رشد سلولهای عصبی در مغز ارتباط داشته باشد. این موضوع بر روی نحوه ارسال پیام توسط مغز به بقیه بدن تأثیر میگذارد. به همین دلیل برای فرد دشوار است که یک سری حرکات را برنامهریزی کند و سپس آنها را با موفقیت انجام دهد.
عوامل خطر دیس پراکسی
دیس پراکسی در مردان بیشتر از زنان است. این موضوع همچنین به ریشههای ژنی نیز مربوط میشود.
عوامل خطر برای اختلالات هماهنگی رشد
- تولد زودرس
- وزن کم هنگام تولد
- مصرف مواد مخدر یا الکل در دوران بارداری توسط مادر
- سابقه خانوادگی اختلالات هماهنگی رشد
تشخیص دیس پراکسی
پزشک فاکتورهایی مانند: تاریخچه پزشکی، مهارتهای حرکتی صحیح، مهارتهای حرکتی خام، نقاط عطف رشد و تواناییهای ذهنی را بررسی میکند و بعد از آن نظر قطعی خود را اعلام میکند. هنوز هیچ آزمایش پزشکی خاصی برای تشخیص دیس پراکسی وجود ندارد.
تشخیص اختلال توسط پزشک ممکن است با مشاهده موارد زیر انجام شود:
مهارتهای حرکتی به طور قابلتوجهی کمتر از سن مورد انتظار است
کمبود مهارتهای حرکتی تأثیر منفی مداوم بر فعالیتهای روزمره دارد
علائم در اوایل رشد کودک شروع شدهاند
سایر اختلالات با علائم مشابه رد یا تشخیص داده شدهاند
درمان دیس پراکسی
دیس پراکسی اغلب به عنوان اختلال هماهنگی رشد (DCD) تشخیص داده میشود. برای تعداد کمی از کودکان، علائم با افزایش سن خود به خود برطرف می شوند. هیچ درمانی برای دیس پراکسی وجود ندارد. با این حال، با روشهای مناسب، افراد مبتلا به دیس پراکسی میتوانند علائم اختلالشان را مدیریت کنند و یاد بگیرند چگونه توانایی هایشان را بهبود ببخشند.