آسیب طناب نخاعی (به انگلیسی: Spinal Cord Injury) یا (SCI)، آسیبی است که موجب تغییرات موقتی یا دائمی در عملکرد طناب نخاعی شود. نشانگان چنین آسیبی ممکن است شامل از دست رفتن عملکرد عضلانی، حسی یا خودمختاری در اجزائی از بدن که زیر ناحیه آسیب دیدهاند شود. آسیب، ممکن است در هر سطح از طناب نخاعی صورت گیرد و ممکن است کامل باشد: بدین صورت که تمام عملکردهای حسی و عضلانی در قطعات خاجی پایینتر از بین رود، یا ممکن است این آسیب ناکامل باشد: یعنی هنوز برخی از پیامهای عصبی قادر به سفر کردن از قسمت آسیب دیده، تا قطعات خاجی طناب نخاعی S4-5 میباشند. براساس مکان و شدت آسیب دیدگی، نشانگان متنوعی، از کرختی گرفته تا فلج کامل، شامل بیاختیاری مدفوع و ادرار ممکن است پدیدار شوند. پیآمدهای طولانی مدت چنین آسیبهایی نیز دامنه وسیعی دارند، از بازیابی کامل گرفته تا فلج دائمی چهاراندام (کوادریپلژی یا تتراپلژی) یا پاراپلژی. عوارضش ممکن است شامل آتروفی عضلانی، از دست رفتن کنترل حرکت ارادی، اسپاسم، زخم بستر، عفونتها و مشکلات تنفسی شود.
در اکثر موارد، آسیب ناشی از ترومای فیزیکی چون تصادف رانندگی، زخم گلوله، سقوط، یا آسیبهای ورزشی است، اما ممکن است ناشی از دلایل غیر-ترومایی چون عفونت، جریان ناکافی خون، و تومورها باشد. کمی بیش از نیمی از آسیبها، بر روی مهرههای گردنی اثر میگذارند، در حالی که ۱۵٪ از این آسیبها در هرکدام از مهرههای سینه ای، مهرههای مرزی بین مهرههای سینهای و کمری، یا فقط در مهرههای کمری رخ میدهند. تشخیص اغلب براساس نشانگان و تصویربرداری پزشکی است.
تلاشها برای پیشگیری از SCI شامل اقدامات فردی چون استفاده از تجهیزات ایمنی و اقدامات اجتماعی چون قوانین ایمنی در ورزش، ترافیک و ارتقاء تجهیزات میباشد. درمان با محدود کردن نخاع جهت جلوگیری از حرکت بیشتر آن و حفظ فشار خون کافی شروع میشود. فایده ای در استفاده از کورتیکواستروئیدها یافت نشده. سایر مداخلات براساس موقعیت و گستره جراحت، از استراحت روی تخت تا جراحی متغیر است. در بسیاری از موارد، آسیبهای طناب نخاعی نیازمند درمان فیزیکی و کاری است، بهخصوص اگر با فعالیتهای زندگی روزمره تداخل کند.
طبقه بندی
آسیب نخاعی ممکن است ترومایی یا غیرترومایی باشد و میتوان آن را براساس علت به سه نوع دستهبندی کرد: نیروهای مکانیکی، سم و ایسکمی (به علت فقدان جریان خون). همچنین ممکن است بتوان آسیب را به جراحات اولیه و ثانویه نیز دستهبندی کرد: مرگ سلولی که بلافاصله در جراحت اصلی رخ میدهد، و آبشار بیوشیمیایی که در پی آن آغاز شده و موجب تخریب بافتی بیشتری میگردد. این مسیرهای آسیب ثانویه شامل آبشار ایسکمیک، التهاب، ورم، خودکشی سلولی و عدم توازن ناقلان عصبی میگردند.ممکن است چنین آسیبهایی، دقایق یا هفتهها بعد از آسیب رخ دهند.
آسیبهای کامل و ناقص
در آسیب «کامل»، تمام عملکردهای زیر ناحیه آسیب دیده، چه در آن نواحی طناب نخاعی آسیب دیده باشد یا خیر، از دست میروند. آسیب «ناقص» طناب نخاعی، باعث حفظ شدن برخی از عملکردهای حسی یا حرکتی زیر سطح آسیب طناب نخاعی میگردد.
عوارض
عوارض آسیبهای طناب نخاعی شامل ادم ریه، نارسایی تنفسی، شوک نوروژنیک و فلج کامل در ناحیه زیر آسیب دیدگی میباشد.
پیشگیری
پیشگیری از SCI مرتبط با خودروها با اقداماتی شامل تلاشهای فردی و اجتماعی جهت کاهش رانندگی تحت تأثیر داروها یا الکل، حواسپرتی هنگام رانندگی، و رانندگی در حالت خوابآلودگی میباشد. سایر تلاشها شامل ایمنی جاده (مثل علامات خطر و افزایش نوردهی) و ایمنی خودرو (همچون مراقبتهای معمول و ترمزهای ضد قفل، حفاظ سر، کیسههای هوا، کمربندهای ایمنی و صندلیهای ایمنی مخصوص کودکان) است که هردو از حوادث پیشگیری کرده و آسیب تصادفات را تقلیل میدهند.
میتوان با تغییراتی در محیط از سقوط پیشگیری کرد: همچون استفاده از مواد غیرلغزنده و میلههای دستگیره در وان حمام و دوشها، نرده پله، دروازههای کودکان و ایمنی برای پنجرهها. با استفاده از روشهای مختلف میتوان از آسیبهای مرتبط با سلاح نیز پیشگیری کرد: آموزش حل منازعه، کمپینهای آموزش ایمنی سلاح و تغییراتی در فناوری سلاحها (همچون قفلهای ماشه) جهت ارتقاء ایمنیشان.جهت پیشگیری از آسیبهای ورزشی میتوان تغییراتی در قوانین ورزشی و تجهیزات جهت افزایش ایمنی داده، و کمپینهای آموزشی جهت کاهش شیرجه در آب با عمق نامشخص یا تکل سر-اول (Head-first tackling) در فوتبال آمریکای شمالی برگزار نمود.